Cytaty

W ogłoszonej wiosną 1925 roku rezolucji komisji specjalnej Kominternu zapisano wskazówkę dla KPJ: „Partia, stosując jak najwięcej chwytów propagandowych i agitacyjnych, musi przekonać masy pracujące Jugosławii, że jedyną drogą do rozwiązania kwestii narodowościowej jest rozpad państwa. […] Dopóki nie przestanie istnieć Jugosławia, nie będzie możliwa żadna poważna działalność komunistyczna; wobec tego trzeba rozbić Jugosławię za pomocą ruchów separatystycznych”

Jože Pirjevec, Tito, tłum. Joanna Pomorska, Joanna Sławińska, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, 2021

Może dlatego, że byli do siebie podobni, Stalin od razu zauważył tę cechę Tity. Podczas jednego z pierwszych spotkań, na przełomie września i października 1944 roku, zwrócił się do niego: „Dlaczego, towarzyszu, macie takie oczy jak ryś? To niedobrze. Musicie śmiać się oczami. I dopiero wtedy wbić nóż w plecy”.
Jože Pirjevec, Tito, tłum. Joanna Pomorska, Joanna Sławińska, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, 2021

Pierwsza przejażdżka po duńskiej wsi przebiega całkiem nieźle do momentu, kiedy pewien jadący traktorem rolnik zatrzymuje się, żeby poinformować nas, że nie mamy odpowiedniego oświetlenia. Najpierw próbuje powiedzieć to po duńsku, ale po chwili wzdycha i przewraca oczami, zdając sobie sprawę, że trafił na dwójkę przygłupich Brytyjczyków, którzy nie opanowali jeszcze jego niezwykłego języka, choć intensywnie się go uczą na koszt podatnika. A przynajmniej wydaje mi się, że właśnie to sobie pomyślał.
– Niewłaściwe oświetlenie? – powtarzam za nim z niedowierzaniem w głosie. – Jest środek dnia! Słońce – chciałam powiedzieć „świeci”, ale nie jest to do końca prawda – zajdzie dopiero za kilka godzin!
– To bez znaczenia – mężczyzna potrząsa przecząco głową. – Takie są zasady.
Zawsze wydawało mi się, że posiadanie dowolnego oświetlenia zamontowanego na rowerze jest wystarczającą oznaką odpowiedzialności. Kiedy dorastałam, nasze rowery były wyposażone w odblaskowe paski ze stacji Texaco i plastikowe klik-klaki z płatków Kellog’s, którymi ostrzegaliśmy przechodniów o naszej obecności. I jakoś nikt nie zginął. Choć nie przeczę, że doszło do kilku rozcięć i zadrapań oraz jednego dość bolesnego złamania ręki. Ale to nieistotne.
– Z przodu i z tyłu roweru należy zamontować światełka i włączać je podczas jazdy. – Mówiąc to, Pan Nadgorliwy Rolnik wykonuje gesty ilustrujące, co ma na myśli, co w ostatecznym rozrachunku daje całkiem zgrabną wersję klasyka The Bangles Walk Like An Egyptian. – Światło przednie powinno być lekko pochylone, żeby nie oślepiać kierowców pojazdów nadjeżdżających z naprzeciwka – kontynuuje. – Światła nie mogą też… – zgina nadgarstek w geście symbolizującym oklapnięcie, po czym wskazuje na mój rower – zwisać. – W imieniu mojego jednośladu czuję się dotknięta. Ludzik Lego zapewnia go, że wszystko zamontujemy przy najbliższej nadarzającej się okazji, ale Nadgorliwy Rolnik jeszcze nie skończył swojej przemowy. Teraz bierze się za rower mojego męża.
– Lampka powinna błyskać 120 razy na minutę!
– Słucham? – Duńczycy mają przepisy regulujące to, ile razy na minutę powinna błyskać właściwie zamontowana, odpowiednio pochylona lampka rowerowa? To chyba na wypadek, gdybyśmy wpadli na borsuka epileptyka?
Nadgorliwy Rolnik łamane przez rowerzysta amator (tak mi się przynajmniej wydaje) wzrusza ramionami.
– Tak stanowi prawo w Danii.
Ostatnie słowo wypowiada takim tonem, jakby chciał podkreślić, że bez względu na to, do jakich standardów przyzwyczailiśmy się w kraju naszego pochodzenia, tutaj wszystko robi się, jak należy.
– Jasne. OK. Zajmiemy się tym. Dziękuję.

Helen Russel, Życie po duńsku, tłum. Grzegorz Ciecieląg, Wydawnictwo UJ, 2017