Cytaty

Wzmianka o szatanie była charakterystyczna dla katolickich teorii spiskowych i sprawiła, że odrobinę różniły się od teorii świeckich.

Brian Porter-Szűcs, Wiara i ojczyzna. Katolicyzm, nowoczesność i Polska, Filtry, 2022

Kiedy grupa Polaków zorganizowała zbiórkę pieniędzy dla ofiar głodu w Rosji w 1899 roku, jeden z endeckich periodyków, powołując się na standardy etyczne Balickiego, potępił wszelkie wsparcie dla „hord nadwołżańskich”, bo przecież osłabienie Rosjan leżało w interesie Polski.

Brian Porter-Szűcs, Wiara i ojczyzna. Katolicyzm, nowoczesność i Polska, Filtry, 2022

Robert Kawashima, professor at the University of Florida, has a particularly fine point on this score: „What is surprising is that according to J [the Yahwist], God does not instruct humans how to worship, or even, to worship at all. Like civilization itself and the epic quest for fame, religion is a human invention.” […] Perhaps humanity is not easy entirely awful in the Genesis text as Western Christian tradition often suggests. I do see the tragic fallout of terrible human sin in Genesis 4, but I also see in the natural human impulse of devotion to God as part of the way that humans are made.

Mark S. Smith, The Genesis of Good and Evil, Westminster John Knox Press, 2019

Nie jestem w stanie udowodnić żadnej bezpośredniej inspiracji, jest jednak bez wątpienia zastanawiające, że Polska, chrześcijańskie państwo z wyjątkowo silną tradycją teologii narodu, była zarazem domem największej żydowskiej populacji.

Brian Porter-Szűcs, Wiara i ojczyzna. Katolicyzm, nowoczesność i Polska, Filtry, 2022

In 1969, Ronald Reagan delivered a speech at Eisenhower College in which he referenced “the observations of historians such as . . . Gibbon” about how the “pioneer heritage” of the Roman Empire led first to “two centuries of greatness” before “going into decline and collapse in its third.” But, Reagan claimed, “the signs of decay were becoming apparent in the latter years of that second century.” It was, he said, an age “of the idle rich and the idle poor” with the poor “put on a permanent dole, a welfare system not unlike our own.” As emperors catered to them, “the great, solid middle class—Rome’s strength as ours is today—was taxed more and more to support a bureaucracy that kept growing larger” until eventually the “government engaged in deficit spending” that led to spiraling inflation. At the same time, “the young men of Rome began avoiding [military] service . . . they took to using cosmetics and wearing feminine like hairdos and garments until it became difficult, the historians tell us, to tell the sexes apart.” “Among the teachers, there was a group called the Cynics, whose number let their hair and beards grow, and who wore slovenly clothes, and professed indifference to worldly goods as they heaped scorn on what they called middle class values.” Over time, “all these forces overcame the energy and ambition of the middle class.” Ultimately, Reagan concluded, “Rome fell” before adding ominously “we are now approaching the end of our second century.” The rest of Reagan’s speech launches into what he would later call “conservative principles” that address both issues of government and the “turmoil on the campuses.”4 “All the ferment and rebellion,” Reagan claimed, “is in reality a cry for help” by young people rebelling against a society that no longer lives “by the standards we’ve tried to teach them.” The young see a society in which people ignore the laws. This thought leads Reagan to wonder about “a gradual and silent erosion of our own moral code.” America, Reagan said, began as a city on a hill. It risked suffering the same slow decline and fall as Rome unless it addressed the creeping moral, financial, and educational decay that had begun to surface on the government-subsidized campuses of the 1960s.

Edward J. Watts, The Eternal Decline and Fall of Rome: The History of a Dangerous Idea, Oxford University Press, 2021

Można powiedzieć, że słońce jest często dużą żółtą tabletką od niebiańskich psychiatrów podawaną na przegonienie smutków i złego nastroju.

Ota Pavel, Długi Janek, w tomie Śmierć pięknych saren, tłum. Mirosław Śmigielski, Stara Szkoła, 2021

Wiersz ten [Gra Pana Cogito], opublikowany w 1972 roku, jest rzeczywiście deklaracją, którą można byłoby chyba streścić w ten sposób: pierwszoplanowi bohaterowie najrozmaitszych walk uwikłani są w polityce kompromisy, gra, którą muszą toczyć, prędzej czy później stanie się nieczysta.

Andrzej Franaszek, Herbert. Biografia, Znak, 2018

Ksiądz Ignacy Geppert w polemice z 1913 roku, zatytułowanej Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe w świetle nauki katolickiej, przekonywał, że endecję trzeba „niszczyć i tłumić”, albowiem jej ambicje polityczne mają charakter stricte świecki i sformułowane zostały w taki sposób, że „każdy żyd, protestant, schizmatyk, zdeklarowany ateusz” może się pod nimi podpisać. Geppertowi nie podobały się zwłaszcza próby wykorzystania katolicyzmu do celów politycznych. „Bo czyż można sobie inaczej wytłumaczyć, aby prawdziwi synowie Kościoła tak mało znali jego charakter, iżby w dobrej wierze powszechnemu, katolickiemu Kościołowi nadawać się ośmielali znamię >>instytucji narodowej<<?!”.

Brian Porter-Szűcs, Wiara i ojczyzna. Katolicyzm, nowoczesność i Polska, Filtry, 2022

Kategorię „godności” rozwinięto w następnym stuleciu, lecz już w 1891 roku papież rozstrzygnął pewną zasadniczą kwestię, ogłosił mianowicie, że grzechem jest traktowanie ludzkiej pracy jak zwykłego towaru i kupowanie jej po najniższej możliwej cenie. Co ważniejsze, stwierdził, że za grzech utowarowienia nie odpowiadają wyłącznie jednostki. Zdaniem papieża porządek gospodarczy nowoczesnego świata sprzyjał złu, toteż wyłącznie działanie zbiorowe (z wykorzystaniem narzędzi państwa) mogło „uwolnić robotników od ucisku owych chciwców, którzy żadnej miary nie znając, w celach samolubnych wyzyskują ich jakoby rzeczy martwe, a nie ludzi”.

Brian Porter-Szűcs, Wiara i ojczyzna. Katolicyzm, nowoczesność i Polska, Filtry, 2022

He [Zoran Milanović] is intense and pedantic, a bit unusual for a politician. “It is important to realize,” he begins, “that we have not gone as far to the right as Poland and Hungary. Those governments convey the sheer desire to overwhelm institutions—the media, the courts—with a winner-take-all mentality. That has not happened here. We have only been flirting with the basest feelings of the electorate.”

Robert D. Kaplan, Adriatic, Random House Publishing Group, 2022